Informujemy, iż wyrokiem z dnia 2 października 2012 r. Trybunał Konstytucyjny uznał art. 130 § 21 Kodeksu pracy za niezgodny z Konstytucją RP i jednocześnie nie odroczył utraty mocy obowiązującej tego przepisu. Zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP orzeczenie wejdzie w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Wobec powyższego z tym dniem w sensie normatywnym zostanie usunięta z porządku prawnego norma art. 130 § 21 Kodeksu pracy. Przepis ten brzmi: 130 § 21. Jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.

W konsekwencji powyższego orzeczenia po stronie pracodawcy powstanie już w najbliższym czasie obowiązek obliczania wymiaru czasu pracy zgodnie z art. 130 § 2 Kodeksu pracy bez jakichkolwiek wyjątków, to znaczy każde święto występujące w  okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Powyższe oznacza, iż pracownikowi niezależnie od tego czy dane święto przypada w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy czy też nie (za wyjątkiem niedzieli) przysługuje dzień wolny od pracy albo w dniu święta, albo w innym dniu wskazanym przez pracodawcę. W przypadku, gdy obecnie normatyw czasu pracy u danego pracodawcy ustalony jest na podstawie art. 130 Kodeksu pracy z uwzględnieniem § 21 tego artykułu, po ogłoszeniu rzeczonego wyroku Trybunału Konstytucyjnego po stronie pracodawcy zaistnieje także obowiązek korekty normatywu czasu pracy dla poszczególnych pracowników. Zaniechanie tego obowiązku może powodować po stronie pracownika roszczenie z tytułu godzin nadliczbowych o ile w okresie rozliczeniowym nie zostanie uwzględniona dyspozycja art. 130 § 2 Kodeksu pracy z pominięciem już nieobowiązującego art. 130 § 21 Kodeksu pracy.

W ustnych motywach rozstrzygnięcia Trybunał Konstytucyjny stwierdził, taka treść art. 130 § 21 Kodeksu pracy narusza zasadę równości, bezpodstawnie różnicując liczbę dni wolnych od pracy należnych pracownikowi. Określenie to musi bowiem w równej mierze dotyczyć wszystkich pracowników, natomiast kryterium określające ograniczenie ich liczby powinno być ukształtowane na podstawie obiektywnych, przewidywalnych i racjonalnych kryteriów. Takim kryterium nie może być jedynie przyjęcie i określenie przez pracodawcę harmonogramu czasu pracy. Ponadto Trybunał stwierdził, iż zróżnicowanie sytuacji prawnej w zakresie oddania dnia wolnego od tego czy dane święto przypada w dniu wolnym od pracy wynikającym z przyjętego rozkładu pracy czy też nie, nie znajduje usprawiedliwienia w potrzebach i interesach gospodarki. Uchylony przepis narusza także zasadę sprawiedliwości społecznej. Zróżnicowanie prawa do dodatkowego dnia wolnego jedynie w oparciu o kryterium zależnym od rozkładu czasu pracy pracownika jest arbitralne przez co niesprawiedliwe i krzywdzące dla grupy pracowników, nie posiadających prawa do oddania dnia wolnego.

Jak wskazaliśmy powyżej praktyczną konsekwencją powyższego orzeczenia jest konieczność zweryfikowania przez pracodawcę czy już w najbliższych okresach rozliczeniowych przejęty został taki normatyw, który nie powoduje automatycznego powstania godzin nadliczbowych.

 Autor: dr Marcin Wojewódka, radca prawny "Wojewódka i Wspólnicy" Sp.k.