CO NOWEGO
W PRAWIE PRACY

NEWSLETTER
MAJ 2024

Zapraszamy do lektury majowego wydania Newslettera – CO NOWEGO W PRAWIE PRACY – gdzie przedstawiamy w pigułce podsumowanie najważniejszych informacji dla pracodawców i pracowników o zmianach i nowościach w prawie.

1. Ustawa o sygnalistach w końcu uchwalona przez Sejm

MAREK ŻMIJEWSKI, radca prawny

 

2. Rozpoczynają się prace w sprawie płacy minimalnej na rok 2025

ELŻBIETA SMIRNOW, radca prawny

 

3. Umowy zlecenia i działalność gospodarcza wliczane do stażu pracy

JOANNA CZYŻEWSKA, prawnik

 

4. Nowe uprawnienia dla związków zawodowych

ANNA FIDECKA, aplikantka radcowska

1. Ustawa o sygnalistach w końcu uchwalona przez Sejm

MAREK ŻMIJEWSKI, radca prawny

Po kilku latach prób implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, której termin implementacji upłynął w dniu 17 grudnia 2021 r., nowy Rząd w końcu przyjął projekt ustawy o ochronie sygnalistów. Ustawa uchwalona została przez Sejm w dniu 23 maja 2024 r., teraz trafiła do Senatu, a następnie będzie oczekiwała na podpisanie przez Prezydenta.

Projekt ustawy nie różni się znacznie od projektu, o którym informowaliśmy Państwa już w kwietniu. W toku prac legislacyjnych w Sejmie, do projektu wprowadzono jedynie nieliczne poprawki, zaproponowane przez KP Lewica, korygujące zasadniczo przejrzystość aktu prawnego, bez zmiany istoty poszczególnych przepisów.

Kluczowy dla pracodawców jest fakt, że podmiot na rzecz którego według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób, zobowiązany jest do opracowania procedury zgłoszeń wewnętrznych (a tym samym posiadanie odpowiedniej infrastruktury i mechanizmów umożliwiających pracownikom dokonywanie zgłoszeń wewnętrznych).

Czas przewidziany w ustawie na wprowadzenie niezbędnych procedur to 3 miesiące od dnia ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw, wobec czego pracodawcy zobowiązani na mocy ustawy powinni niezwłocznie rozpocząć prace nad wdrażaniem odpowiednich rozwiązań.

2. Rozpoczynają się prace w sprawie płacy minimalnej na rok 2025

ELŻBIETA SMIRNOW, radca prawny

Płaca minimalna to ustalone najniższe wynagrodzenie, jakie pracodawca musi wypłacić pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Wynagrodzenie poniżej płacy minimalnej jest naruszeniem praw pracowniczych.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej składa Radzie Ministrów propozycję płacy minimalnej i Rada do 15 czerwca 2025 roku przedstawia swoją propozycję. Jeśli propozycja zostaje przyjęta, konsultuje ją Rada Dialogu Społecznego (RDS), w której zasiadają przedstawiciele rządu, związków zawodowych i organizacji pracodawców. RDS do 15 lipca przedstawia Radzie Ministrów swoją propozycję. Jeśli tego nie zrobi, to rząd do 15 września sam ustala wysokość minimalnego wynagrodzenia. Nie może ono być jednak niższe od pierwszej propozycji przyjętej przez Radę Ministrów.

Wstępna propozycja wysokości płacy minimalnej ustalana jest w oparciu o prognozowaną na kolejny rok wysokość wzrostu cen (inflacja) oraz, jeśli płaca minimalna jest niższa od połowy wysokości średniej krajowej, również o dwie trzecie realnego wzrostu gospodarczego. Z doniesień medialnych wynika, że Rada Ministrów podniesie płacę minimalną, ale o tyle, ile wymaga ustawa w związku z inflacją, czyli blisko 5 proc., w żadnym wypadku nie będzie to wyższy skok. Z kolei, strona społeczna domaga się wzrostu o 350 zł płacy minimalnej.

Dla przypomnienia minimalne wynagrodzenie za pracę w 2024 r. zmienia się aż dwa razy. Od 1 stycznia 2024 r. wynosi 4 242 zł brutto, a od 1 lipca 2024 r. będzie to 4 300 zł brutto. Kolejny wzrost minimalnej stawki godzinowej również nastąpi w lipcu 2024 r. — stawka wzrośnie do 28,10 zł.

3. Umowy zlecenia i działalność gospodarcza wliczane do stażu pracy

JOANNA CZYŻEWSKA, prawnik

Rząd pracuje nad nowelizacją Kodeksu pracy, która zakłada, że do stażu pracy będą wliczane również okresy wykonywania pracy na innych podstawach niż stosunek pracy oraz stosunek służbowy, w tym umowy zlecenia oraz indywidualnej działalności gospodarczej.

MRPiPS wskazuje, że ustalenie stażu pracy wyłącznie w oparciu o stosunek pracy prowadzi do nierównego traktowania, bowiem na podstawie różnych stosunków prawnych wykonywane są często prace tego samego rodzaju. Obowiązujące przepisy powodują, że osobom niebędącym w stosunku pracy trudno o niektóre uprawnienia pracownicze zależne od osiągnięcia określonego stażu pracy, takich jak prawo do nagrody jubileuszowej czy dodatek stażowy. Nowelizacja zakłada, że do stażu pracy będą wliczane okresy wykonywania pracy i prowadzenia działalności gospodarczej, które stanowiły tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z projektem ustawy do stażu pracy będą zaliczane okresy wykonywania pracy z tytułów wskazanych w art. 6 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 5a, 6, 8, 11, 12 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w tym umowy zlecenia, umowy agencyjnej, prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, pełnienia mandatu posła, jak również z tytułu wykonywania odpłatnie pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności czy pełnienia czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Co więcej, do stażu pracy mają być wliczane również niektóre okresy niepodlegania ubezpieczeniom społecznym, które wiążą się z wykonywaniem pracy lub działalności stanowiącej co do zasady tytuł do ubezpieczeń społecznych np. wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia przez studentów przed ukończeniem 26 roku życia. Co istotne, wymienione wyżej okresy będą musiały być potwierdzane zaświadczeniem wydawanym przez ZUS.

Projekt nowelizacji ma zostać przekazany do Sejmu w III kwartale 2024 roku.

4. Nowe uprawnienia dla związków zawodowych

ANNA FIDECKA, aplikantka radcowska

Do Sejmu trafił komisyjny projekt zmieniający ustawę o związkach zawodowych. Projekt ustawy wprowadza nowe, dodatkowe uprawnienia informacyjne dla związków zawodowych, które pracodawca będzie zobowiązany do udzielenia na wniosek zakładowej organizacji związkowej. Obecnie ustawa o związkach zawodowych zapewnia związkom zawodowym możliwość uzyskania od pracodawcy w terminie 30 dni od złożenia wniosku informacji dotyczących w szczególności:

• warunków pracy i zasad wynagradzania;
• działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy związanych z zatrudnieniem oraz przewidywanych w tym zakresie zmian;
• stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia;
• działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

Komisja sejmowa idąc za śladem europejskich regulacji dotyczących sztucznej inteligencji oraz sposobów jej profilowania, zaproponowała wprowadzenie do ustawy o związkach zawodowych dodatkowego uprawnienia dla organizacji związkowych w postaci prawa do informacji o: parametrach, zasadach i instrukcjach, na których opierają się algorytmy lub systemy sztucznej inteligencji, które mają wpływ na podejmowanie decyzji, a które mogą mieć wpływ na warunki pracy i płacy, dostęp do zatrudnienia i jego utrzymanie w tym profilowanie.

Głównym celem zmiany ustawy jest jej adaptacja do obecnie zmieniających się realiów technologicznych, a przede wszystkim do coraz większego zastosowania algorytmów i systemów korzystających ze sztucznej inteligencji w szczególności przez pracodawców, w procesach bezpośrednio związanych z pracownikiem oraz jego warunkami pracy i płacy.

Zgodnie z obecnym projektem ustawa miałaby wejść w życie w standardowym terminie – 14 dni od dnia ogłoszenia.