Informujemy, że w dniu 6 lipca 2022 roku do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wpisany został projekt ustawy o sporach zbiorowych pracy oraz o zmianie ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (nr UD 408). Jest to projekt ustawy przewidujący m.in. zmiany w obowiązującej ponad 30 lat ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Zgodnie z zapowiedziami zmiany w dotychczasowej ustawie nie ograniczą się jedynie do znowelizowania dotychczasowych zasad rozwiązywania sporów zbiorowych, a będą faktycznie prowadziły do utworzenia całkowicie nowego dialogu społecznego w zakładach pracy. 

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA NOWEGO PROJEKTU NOWELIZACJI 

Podstawowym założeniem nowego projektu ustawy jest, aby nowe regulacje były przejrzyste, łatwe w stosowaniu i interpretowaniu, tak, aby nie powodowały dodatkowych napięć pomiędzy stronami dialogu społecznego. W tym celu autorzy planują przede wszystkim:

• Odejście od enumeratywnego określenia przedmiotu sporu zbiorowego – Główną ideą będzie umożliwienie prowadzenia sporu we wszelkich sprawach zbiorowych, w których związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową – oznacza to, że można spodziewać się odstąpienia od konieczności zachowywania przynajmniej częściowego związku sporu zbiorowego z warunkami pracy, płacy lub świadczeniami socjalnymi oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. W oparciu o nowe regulacje będzie można spodziewać się sporów w dowolnym zakresie pod warunkiem, że żądanie wytoczy grupa osób uprawniona do tworzenia związku zawodowego. Jest to wątpliwa co do zasadności zmiana powodująca potencjalny wzrost liczby sporów zbiorowych.

• Wprowadzenie wymogu wyłaniania wspólnej reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego – Potencjalnie pozytywnym ograniczeniem mającym na celu pokój społeczny jest przeniesienie z ustawy o związkach zawodowych wspólnej reprezentacji organizacji związkowych, które będą miały wszczynać prowadzić i kończyć spory zbiorowe. W praktyce może doprowadzić to do całkowitego wyłączenia z obrotu małych organizacji związkowych, które nie będąc organizacjami reprezentatywnymi, podobnie jak obecnie nie mają realnego wpływu na treść m.in. regulaminów wynagradzania, tak w przyszłości nie będą miały wpływu zarówno na roszczenia wysuwane w trybie sporu zbiorowego, jak i na zawarcie porozumienia z pracodawcą, gdyż dla zakończenia sporu zbiorowego najprawdopodobniej wystarczające będzie zawarcie porozumienia z organizacjami reprezentatywnymi (niezależnie od liczby istniejących mniejszych związków). Jest to zmiana powodująca potencjalne skoncentrowanie sporów zbiorowych wśród największych związków zawodowych. Istnieją argumenty tak za, jak i przeciw tej zmianie.

• Wprowadzenie sądowej kontroli legalności referendum strajkowego – Niewątpliwie koniecznym i jednoznacznie pożądanym działaniem jest planowane wdrożenie sądowej kontroli legalności strajku w postaci prawidłowości przeprowadzenia referendum strajkowego. Pamiętać należy jednak, że instytucja ta będzie wymagała sprawnego przeprowadzania postepowania przez sądy. W innym wypadku może stać się równie bezprzedmiotowa, jak kontrola liczebności związkowej w związku z informacją półroczną, która realnie niezakończona w okresie półrocza staje się bezprzedmiotowa, gdyż po złożeniu kolejnej informacji półrocznej nie wywołuje żadnych skutków prawnych, w szczególności ze względu na fakt, że w okresie postępowania sądowego związki zawodowe korzystają z domniemania prawidłowo złożonej informacji półrocznej. Podobny mechanizm zastosowany w przypadku strajków może doprowadzić do pozornego zalegalizowania każdego strajku, gdyż pracodawca będzie bardziej zdeterminowany do zawarcia porozumienia ze związkami nawet, gdy te prowadzą strajk nielegalny
  w celu uniknięcia realnych reperkusji gospodarczych lub prowadzenie strajku dla związku stanie się niecelowe w związku ze zmianą okoliczności faktycznych, gdy proces będzie wstrzymywał możliwość prowadzenia strajku. Jest to co do zasady pozytywna zmiana.

• Określenie czasu trwania prowadzenia sporu – obecnie w przepisach nie przewiduje się żadnych ram czasowych sporu zbiorowego (w konsekwencji czego toczy się obecnie formalnie wiele sporów, których prowadzenie przestało mieć znaczenie dla jego stron), planowane jest nałożenie takich ram w ramach 9 miesięcy – z możliwością dodatkowego wydłużenia o 3 miesiące. W tym terminie spór powinien się zakończyć opracowaniem odpowiednich dokumentów lub po jego upływie – będzie wygasał z mocy prawa. Jest to co do zasady pozytywna zmiana.

• Zmiany w zakresie prowadzenia listy mediatorów przy ministrze rodziny i polityki społecznej – Listę będzie ustalał minister właściwy do spraw pracy na podstawie wniosku osoby zainteresowanej wpisem. Sama ustawa będzie określać kryteria wpisu na listę. Zrezygnowano także z uzgadniania listy
  z organizacjami partnerów społecznych, reprezentowanymi w Radzie Dialogu Społecznego. Jest to co do zasady pozytywna zmiana.

• Nowa instytucja mediacji prewencyjnej – Instytucja ta umożliwi stronom skorzystanie z profesjonalnej pomocy osoby dającej gwarancję bezstronności i pomagającej w osiągnięciu wcześniejszego porozumienia, już na etapie rokowań, co potencjalnie ma przyśpieszyć proces rozwiązywania sporu zbiorowego. W praktyce jednak prawdopodobnie będzie to prowadziło do rozmycia poszczególnych etapów sporu, a silne związki zawodowe będą prawdopodobnie dążyć jak najszybciej do momentu zorganizowania strajku lub chociaż referendum strajkowego jako siły nacisku. Jest to zmiana wątpliwa co do skuteczności.

TERMIN WEJŚCIA W ŻYCIE NOWYCH PRZEPISÓW 

Na dziś brak jest jednoznacznych informacji pozwalających na określenie terminu wejścia w życie nowych przepisów. Natomiast termin ten jest określany jaki IV kwartał 2022 roku.

Monitorujemy proces legislacyjny i będziemy na bieżąco informowali o postępie prac w tym zakresie.

W razie pytań lub wątpliwości prosimy o kontakt. 

WERSJA PDF