Po długim procesie legislacyjnym, w dniu 23 maja 2024 r. w Sejmie odbyło się głosowanie nad przyjęciem całości projektu ustawy o ochronie sygnalistów, implementującej do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Podjęcie stosownej inicjatywy ustawodawczej było konieczne, ponieważ termin implementacji dyrektywy upłynął w dniu 17 grudnia 2021 r., a każdy dzień zwłoki naraża Polskę na wysokie kary finansowe.

Sejm uchwalił tekst ustawy i 24 maja 2024 r. ustawę przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu. Kiedy mogło się wydawać, że ze względu na goniący polskiego ustawodawcę czas, procedowanie ustawy w Senacie jest wyłącznie formalnością i zasadniczo ustawa będzie już tylko oczekiwać na podpis Prezydenta, Senat uchwałą z dnia 5 czerwca 2024 r. zwrócił ustawę do Sejmu.

Senat po rozpatrzeniu ustawy uznał za konieczne wprowadzenie do tekstu ustawy kilku zmian, przy czym jedna z zaproponowanych poprawek jawi się jako niezwykle istotna.

Oprócz zmian o charakterze redakcyjnym, Senat wykreślił z określonego w art. 3 ust. 1 ustawy katalogu naruszeń prawa naruszenia dotyczące prawa pracy. Decyzja Senatu spotkała się ze skrajnymi reakcjami. W opinii publicznej funkcjonują obecnie dwa poglądy. Krytycy zmiany wprowadzonej przez Senat, reprezentowani zwłaszcza przez działaczy związków zawodowych, podkreślają, że ujęcie prawa pracy w obrębie ustawy o ochronie sygnalistów jest konieczne, ze względu na potrzebę kształtowania odpowiednich postaw i poczucia bezpieczeństwa wśród pracowników, którzy bardzo często boją się zgłaszać naruszenia prawa pracy, ze względu na przeświadczenie, że nie korzystają z należytej ochrony. Z kolei osoby popierające podjęte przez Senat działania, wskazują, że w Polsce jest już instytucja właściwa do obsługi zgłoszeń o naruszeniach z zakresu prawa pracy i jest to Państwowa Inspekcja Pracy. Ujęcie prawa pracy przez ustawodawcę w ustawie o ochronie sygnalistów, powodowałoby konieczność działania przez Państwową Inspekcję Pracy w reżimie tejże ustawy, co w konsekwencji doprowadziłoby do dużego chaosu, także wśród osób zgłaszających ewentualne naruszenia. Odnotowania niewątpliwie wymaga, że implementowana dyrektywa unijna wśród dziedzin „naruszeń prawa Unii” nie uwzględnia prawa pracy.

Z perspektywy podmiotów zobowiązanych do obsługi zgłoszeń kierowanych przez sygnalistów, zmiana wprowadzona przez Senat jest kluczowa. Dokonując analizy katalogu naruszeń, zaproponowanego w ustawie o ochronie sygnalistów, można niewątpliwie wnioskować, że potencjalnie to właśnie naruszenia prawa pracy mogą stanowić grupę naruszeń najczęściej ujawnianych przez pracowników w kontekście związanym z pracą.

Nasza kancelaria na bieżąco śledzi postępy prac legislacyjnych i będzie informowała Państwa o dalszych postępach opisywanego procesu ustawodawczego. Przypominamy, że niezależnie od decyzji Sejmu odnośnie proponowanych przez Senat poprawek do ustawy, wielu pracodawców będzie musiało już niedługo wdrożyć niezbędne procedury i systemy dla zgłoszeń wewnętrznych, a niektórzy także dla zgłoszeń zewnętrznych. Chcielibyśmy być dla Państwa wsparciem i z przyjemnością oferujemy pomoc merytoryczną zarówno w okresie wdrożeniowym, jak i na etapie bieżącej obsługi zgłoszeń wraz z podejmowaniem właściwych i zgodnych z ustawą działań następczych.

Przez cały czas pozostajemy do Państwa dyspozycji, zapraszamy do kontaktu.

MAREK ŻMIJEWSKI, RADCA PRAWNY

marek.zmijewski@wojewodka.pl