Co nowego w prawie pracy – NEWSLETTER – LUTY 2025
CO NOWEGO
W PRAWIE PRACY
NEWSLETTER
LUTY 2025
Zapraszamy do lektury lutowego wydania Newslettera – CO NOWEGO W PRAWIE PRACY – gdzie przedstawiamy w pigułce podsumowanie najważniejszych informacji dla pracodawców i pracowników o zmianach i nowościach w prawie.
1. Założenia i cele projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych
KRZYSZTOF SOSNOWSKI, radca prawny
2. Dodatkowy uzupełniający urlop macierzyński już wkrótce
ALICJA PAWELEC, radczyni prawna
3. Sejm uchwalił ustawę o rynku pracy i służbach zatrudnienia
ANNA FIDECKA, aplikantka radcowska
4. AI Act wkracza do polskiego systemu prawnego – co warto wiedzieć?
MAREK ŻMIJEWSKI, radca prawny
1. Założenia i cele projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych
KRZYSZTOF SOSNOWSKI, radca prawny
Projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych z dnia 4 lutego 2025 roku ma na celu kompleksową reformę systemu rokowań zbiorowych w Polsce, dostosowanie go do unijnych standardów oraz zwiększenie zasięgu układów zbiorowych. Ustawa ma wdrażać Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041, nakładającą na państwa członkowskie obowiązek wspierania rokowań zbiorowych, zwłaszcza gdy ich zasięg jest niższy niż 80% .
Najważniejszymi założeniami nowej ustawy jest:
1. Zwiększenie zasięgu rokowań zbiorowych
- Pracodawcy zatrudniający powyżej 50 osób będą zobowiązani do negocjacji układu
zbiorowego pracy raz na 2 lata, a w przypadku nie podjęcia takich działań na wniosek
związku zawodowego. - Wprowadzono mechanizmy zachęcające do zawierania układów, np. preferencje
w zamówieniach publicznych.
2. Nowa definicja układu zbiorowego pracy
- Układy określa treść stosunków pracy lub innych stosunków prawnych będących
podstawą wykonywania pracy zarobkowej oraz warunków jej wykonywania.
3. Nowy rejestr układów
- Tworzy się Krajową Ewidencję Układów Zbiorowych Pracy (KEUZP), gdzie zgłaszane
będą układy i porozumienia, która zastąpi rejestry prowadzone przez Państwową
Inspekcję Pracy i Ministerstwo właściwe do spraw Pracy. - Co istotne konieczne będzie rejestrowanie również innych niż Układy Porozumień
zbiorowych jak np. coroczne porozumienia podwyżkowe.
4. Ochrona warunków pracy
- Układy zbiorowe nie mogą pogarszać warunków zatrudnienia w stosunku
do kodeksu pracy. - W przypadku wprowadzenia mniej korzystnych warunków pracy i płacy w ramach
nowego Układu Zbiorowego Pracy ustawodawca wskazał że „Przy wypowiadaniu
dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę
nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy ograniczające
dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub aktu.”
5. Wzmocnienie mechanizmów kontroli i egzekwowania prawa
- Inspekcja pracy oraz sądy będą mogły kontrolować zgodność układów z prawem.
- Jednoznacznie zastrzeżono, że niedopuszczalne będzie częściowe wypowiedzenie,
ani częściowe wystąpienie z układu zbiorowego pracy.
Projekt zakłada, że nowe regulacje przyczynią się do ożywienia rokowań zbiorowych oraz wzmocnienia dialogu społecznego, jednocześnie zapewniając większą elastyczność w dostosowywaniu warunków pracy do potrzeb pracowników i pracodawców.
2. Dodatkowy uzupełniający urlop macierzyński już wkrótce
ALICJA PAWELEC, radczyni prawna
Już od dnia 19 marca 2025 roku na mocy ustawy z dnia 6 grudnia 2024 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U 2024.1871) wchodzą w życie przepisy Kodeksu pracy dotyczące tzw. uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Główne zasady
Ustawodawca wprowadza dodatkowy urlop macierzyński (ponad obecnie już przysługujący) w wymiarze do 8 albo do 15 tygodni w zależności o konkretnej indywidualnej sytuacji dziecka.
Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego
Sam wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie uzależniony od sytuacji danego dziecka. I tak:
- w przypadku dziecka urodzonego przed 28. tygodniem ciąży lub z masą ≤1000 g – dodatkowy uzupełniający
urlop macierzyński będzie przysługiwał jednemu z rodziców w wymiarze do 15 tygodni, - w przypadku dziecka urodzonego po 28. tygodniu ciąży, ale przed 37. tygodniem ciąży z masą >1000 g –
dodatkowy uzupełniający urlop macierzyński będzie przysługiwał jednemu z rodziców w wymiarze
do 8 tygodni, - w przypadku dziecka urodzonego po 37. tygodniu ciąży, które wymagają hospitalizacji przez co najmniej
2 kolejne dni, a pierwszy z tych dni będzie przypadał między 5. a 28. dniem po porodzie – dodatkowy
uzupełniający urlop macierzyński będzie przysługiwał jednemu z rodziców w wymiarze do 8 tygodni.
W razie pojawienia się wątpliwości czy dodatkowych pytań w związku z powyżej wskazaną nowelizacją pozostajemy do Państwa pełnej dyspozycji.
3. Sejm uchwalił ustawę o rynku pracy i służbach zatrudnienia
ANNA FIDECKA, aplikantka radcowska
W dniu 21 lutego 2025 r. Sejm uchwalił ustawę o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa zastąpi funkcjonującą od ponad 20 lat ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ustawa przewiduje kompleksową modernizację instytucji rynku pracy i ma za zadanie dostosować przepisy do zmieniającego się rynku pracy. W ramach modernizacji planowane jest unowocześnienie i zautomatyzowanie usług urzędów pracy.
- Jednym z kluczowych założeń ustawy jest umożliwienie rejestracji osób poszukujących pracy w urzędzie odpowiadającym
ich miejscu zamieszkania, a nie zameldowania. Ponadto, zniesiono ograniczenia wiekowe w dostępie do instrumentów
rynku pracy, takich jak bon na zasiedlenie, otwierając je dla wszystkich bezrobotnych niezależnie od wieku.
- Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie w ustawie działań mających na celu aktywizację osób biernych zawodowo,
między innymi poprzez udzielenie dofinansowania za zatrudnienie osób w wieku emerytalnym poszukujących pracy oraz
umożliwienie rolnikom rejestracji w urzędach pracy, czego dotychczas obowiązująca ustawa nie przewiduje.
- W ustawie przewidziano również pierwszeństwo pomocy m.in. dla bezrobotnych członków rodzin wielodzietnych
posiadających Kartę Dużej Rodziny, bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko oraz wsparcie
dla osób do 30. roku życia poszukujących pracy.
- Zniesiono zasadę przyznawania zasiłku dla bezrobotnych w wysokości 80 % dla osób, które mają mniej niż 5-letni okres
uprawniający do świadczenia. Teraz ten zasiłek będzie przysługiwał w wysokości 100 %.
- W ramach ustawy wprowadzony zostanie program „staż plus”, który ma ułatwiać zdobywanie praktycznych
umiejętności, a także umożliwiać uzyskanie kwalifikacji zawodowych. Stażyści otrzymają dodatkowe
świadczenie do stypendium, a pracodawcy premię. Rozwiązanie to zastąpi dotychczasowe
przygotowanie zawodowe dorosłych.
Ustawa ma wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
4. AI Act wkracza do polskiego systemu prawnego – co warto wiedzieć?
MAREK ŻMIJEWSKI, radca prawny
Unijny Akt o Sztucznej Inteligencji (AI Act) został opublikowany 12 lipca 2024 r. jako pierwsze na świecie kompleksowe prawo regulujące rozwój i stosowanie systemów AI. Jego celem jest zapewnienie bezpiecznego i etycznego wykorzystania sztucznej inteligencji w krajach członkowskich UE. Polska, podobnie jak inne państwa Unii, jest zobowiązana do wdrożenia tych przepisów do krajowego porządku prawnego.
Już od 2 lutego 2025 r. w całej UE zaczął obowiązywać wynikający z przepisów rozdziału II AI Act zakaz używania oraz wprowadzania na rynek szczególnie niebezpiecznych systemów AI, które spełniają kryteria praktyk zakazanych. Naruszający ten zakaz mogą zostać ukarani karami, których maksymalny wymiar wynosi 35 milionów euro lub 7% całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku.
Obecnie w Polsce trwają prace nad implementacją całego AI Act, czego wyrazem jest opublikowany nowy projekt ustawy o systemach sztucznej inteligencji dostępny na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Dokument ten określa zasady stosowania AI zgodnie z unijnym rozporządzeniem oraz wprowadza krajowe regulacje dostosowane do specyfiki polskiego rynku.
Najważniejsze założenia projektu ustawy
Projekt ustawy przewiduje m.in.:
- Utworzenie krajowego organu nadzorczego odpowiedzialnego za monitorowanie zgodności systemów AI z regulacjami unijnymi,
- Klasyfikację systemów AI według poziomu ryzyka – od niskiego do niedopuszczalnego,
- Nowe obowiązki dla dostawców i użytkowników AI, w tym wymogi dotyczące przejrzystości i bezpieczeństwa,
- Sankcje za naruszenia regulacji, które mogą sięgać wysokich kar finansowych.
W stosunku do poprzedniego projektu ustawy opublikowanego w październiku zmieniono m. in. założenia dotyczące składu komisji zajmującej się sprawami AI, zmodyfikowano zakres i sposób możliwej kontroli podmiotów stosujących AI oraz określono ramy tworzenia tzw. piaskownic regulacyjnych.
Dla przedsiębiorców i instytucji korzystających z AI oznacza to konieczność dostosowania swoich systemów do nowych wymagań, szczególnie jeśli ich działalność obejmuje sektory wysokiego ryzyka, takie jak finanse, medycyna czy administracja publiczna.
Prace nad ustawą są w toku, a jej ostateczny kształt może jeszcze ulec zmianie. Warto jednak już teraz śledzić proces legislacyjny i przygotować się na nowe przepisy. Pewne jest, że niezwykle szybkie postępy w pracach nad sztuczną inteligencją oddziałują nie tylko na życie społeczne, ale również na obowiązujący system prawny. Rozwój sztucznej inteligencji już teraz zaczyna wywierać ogromny wpływ na rynek pracy, co w przyszłości także będzie wymagało wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych. Pozostaje zatem być gotowym na nadchodzące, nieuniknione zmiany.
