Co nowego w prawie pracy – NEWSLETTER – LIPIEC 2024
CO NOWEGO
W PRAWIE PRACY
NEWSLETTER
LIPIEC 2024
Zapraszamy do lektury lipcowego wydania Newslettera – CO NOWEGO W PRAWIE PRACY – gdzie przedstawiamy w pigułce podsumowanie najważniejszych informacji dla pracodawców i pracowników o zmianach i nowościach w prawie.
1. Renta wdowia coraz bliżej
BEATA BONDYRA, radca prawny
2. Państwowa Inspekcja Pracy będzie mogła przekształcić umowy cywilnoprawne w umowy o pracę
ARTUR ŚLUSARCZYK, radca prawny
3. Projekt zmian Kodeksu Pracy wprowadzający dłuższe urlopy macierzyńskie
INKA KALISTA, adwokat
4. Nowe zasady obliczania stażu pracy dla celów ustalania uprawnień pracowniczych
ŁUKASZ KUKLEWSKI, radca prawny
1. Renta wdowia coraz bliżej
BEATA BONDYRA, radca prawny
Sejm uchwalił projekt ustawy wprowadzającej tzw. rentę wdowią. Teraz nad tekstem pracować będzie Senat, który może zaproponować kolejne poprawki.
Obecnie w przypadku śmierci współmałżonka wdowa lub wdowiec, jeżeli spełniają warunki określone ustawą, mogą otrzymywać rentę rodzinną w wysokości do 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Jednak jeśli występuje tzw. zbieg prawa do świadczeń pieniężnych z kilku tytułów, wypłacane jest tylko jedno świadczenie – o najwyższej wartości.
Tzw. renta wdowia zakłada zniesienie zasady wypłaty tylko jednego świadczenia. Jeśli wdowa lub wdowiec uprawnieni będą do pobierania renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, a jednocześnie otrzymywać będą inne środki (np. swoją emeryturę), wypłacie podlegać będą oba świadczenia – z czego jedno w ograniczonej wysokości. Według wyboru osoby uprawnionej, będzie wypłacane indywidualne świadczenie pieniężne tej osoby (np. emerytura) w pełnej wysokości i 15% renty rodzinnej lub na odwrót –renta rodzinna w pełnej wysokości i 15% emerytury. Jednak jeśli suma obu świadczeń przekroczy trzykrotności najniższej emerytury, czyli aktualnie 5342,88 zł, świadczenia ulegną odpowiedniemu pomniejszeniu.
Wprowadzono też dodatkowe warunki do przyznania renty wdowiej, tj. osiągnięty wiek emerytalny przez osobę uprawnioną do renty wdowiej i pozostawanie we wspólności majątkowej ze zmarłym małżonkiem. Ponadto renta wdowia będzie przysługiwać, jeśli małżonek zmarł nie wcześniej, niż pięć lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Renta wdowia nie będzie wypłacana od chwili zawarcia przez osobę uprawnioną kolejnego związku małżeńskiego.
Zgodnie z projektem ustawy wnioski o przyznanie renty wdowiej będzie można składać od 1 stycznia 2025 r. Pierwsze wypłaty naliczone będą od 1 lipca 2025 r. Początkowo drugie ze świadczeń obniżone będzie do 15%. Od 1 stycznia 2027 r. drugie świadczenie będzie wypłacane już w wysokości 25%.
2. Państwowa Inspekcja Pracy będzie mogła przekształcić umowy cywilnoprawne w umowy o pracę
ARTUR ŚLUSARCZYK, radca prawny
Państwowa Inspekcja Pracy ma zyskać nowe uprawnienia poprzez wydawanie decyzji administracyjnych przekształcających umowy cywilnoprawne, tj. umowy zlecenia lub umowy o dzieło w umowy o pracę. Zmiany te dotyczyć mają również umów B2B.
Główny Inspektorat Pracy zapowiedział zmiany w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy, które mają pozwolić Inspektorom na wydawanie takich decyzji. Na zmiany tego typu pozwalają przepisy unijne. Ma być to również element trwającej od jakiegoś czasu walki z fikcją samozatrudnienia. Inspektorzy mają w szczególności przyjrzeć się przypadkom, gdy pracownik przeszedł z umowy o pracę na umowę B2B, a jego jedyne dochody z działalności gospodarczej podchodzą od byłego pracodawcy.
Inspektor, który podczas kontroli stwierdzi, że stosunek pracy spełnia przesłanki występujące w kodeksie pracy będzie miał prawo wydania decyzji nakazującej przekształcenie umowy cywilnoprawnej lub B2B w umowę o pracę. Podstawową przesłanką przekształcenia ma być podporządkowanie i możliwość wydawania poleceń przez pracodawcę czyli obecne przesłanki stosunku pracy z art. 22 §1 kodeksu pracy. Pracodawcy ma przysługiwać odwołanie od decyzji administracyjnej wydanej przez Inspektora. Nie jest wiadomym czy pracownikowi takie odwołanie również będzie przysługiwać.
Obecnie inspektor może wystąpić do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, a ponadto wystąpienie to wymaga współpracy z pracownikiem, który musi chcieć takiego przekształcenia. Po zmianach decyzję o przekształceniu umowy będzie mógł samodzielnie wydać Inspektor, nawet wbrew woli pracownika.
Projekt zmian w przepisach nie został jeszcze przedstawiony, jednak z wypowiedzi prasowych Głównego Inspektora Pracy Marcina Staneckiego wynika, że poziom prac jest już zaawansowany i projekt zmian w ustawie ma zostać przedstawiony we wrześniu 2024 roku. Następnie projekt ma zostać przekazany do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które wniesie go do prac legislacyjnych w Sejmie. Później zmiany te będzie musiał jeszcze poprzeć Sejm.
3. Projekt zmian Kodeksu Pracy wprowadzający dłuższe urlopy macierzyńskie
INKA KALISTA, adwokat
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaprezentowało projekt ustawy wprowadzający do Kodeksu pracy dodatkowe uprawnienia dla rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie oraz tych, które po urodzeniu wymagają przedłużonej hospitalizacji.
Zgodnie z projektem ustawy, Pracownik – rodzic będzie miał prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka:
- przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g – w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15 tygodnia po porodzie,
- po ukończeniu 28 tygodnia ciąży i przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży i masą urodzeniową większą niż 1000g – w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia po porodzie,
- urodzenia dziecka po ukończeniu 36 tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia do upływu 8 tygodnia po porodzie.
Dodatkowy urlop macierzyński będzie możliwy do wykorzystania w jednej części, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Rodzic będzie mógł się o niego ubiegać, składając odpowiedni wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego.
Z nowych przepisów będą mogli skorzystać również rodzice dziecka przysposobionego oraz rodziny zastępcze. Urlop będzie płatny w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Planowane przyjęcie projektu przez Radę Ministrów przypada na III kwartał 2024 roku.
4. Nowe zasady obliczania stażu pracy dla celów ustalania uprawnień pracowniczych
ŁUKASZ KUKLEWSKI, radca prawny
Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks Pracy z dnia 4 lipca 2024 roku, który opublikowany został w dniu 11 lipca 2024 roku, istotnej zmianie mają ulec zasady ustalania stażu pracy dla celów ustalania uprawnień pracowniczych, wśród których autorzy projektu wymieniają chociażby uprawnienie do nagrody jubileuszowej czy dodatku stażowego.
W powyższym zakresie największą rewolucję stanowi istotne poszerzenie katalogu form aktywności zarobkowych, które wliczane będą do stażu pracy, w tym okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, za które co do zasady zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe.
Zgodnie z projektem Ustawy do okresów zatrudnienia wliczane będą również między innymi okresy:
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług,
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy agencyjnej,
- pozostawania osobą współpracującą z osobą, o której mowa w pkt 1 i 2,
- pozostawania przez osobę fizyczną członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych
– co do zasady w których podlegała ona ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Nowelizacja Kodeksu pracy ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 roku. Oznacza to, że wszelkie uprawnienia pracownicze powiązane z nowym sposobem obliczania okresów stażu pracy będą przysługiwać tym pracownikom już z dniem obowiązywania zmian, z tym jednak zastrzeżeniem, że poszerzonego nowelizacją katalogu okresów nie wlicza się do stażu pracy wymaganego od kandydatów na określone stanowiska w naborach na wolne stanowiska wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
