Informujemy, że projekt ustawy o sporach zbiorowych pracy oraz o zmianie ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (nr UD 408) jest dostępny na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji, w serwisie Rządowy Proces Legislacyjny. Jest to projekt ustawy wprowadzający nowe przepisy dot. rozwiązywania sporów zbiorowych. Zgodnie z poprzednią informacją prawną potwierdziły się główne założenia dot. przedmiotowego projektu.   

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA NOWEGO PROJEKTU NOWELIZACJI 

Analiza przedstawionego projektu ustawy pozwala na wskazanie, że skonkretyzowane przepisy nowej ustawy nie są tak diametralnie różne od obecnie obowiązującej ustawy jak pierwotnie mogło się wydawać. W efekcie czego należy doprecyzować ustalenia co do planowanych zmian ustawodawczych:

• Odejście od enumeratywnego określenia przedmiotu sporu zbiorowego – Mimo pierwotnych założeń autorów nowa ustawa nie będzie w pełni otwierać katalogu sporów zbiorowych. W dalszym ciągu spory zbiorowe będą musiały mieć związek ze zbiorowymi prawami lub wolnościami związkowymi, a także z zawodowymi, ekonomicznymi lub socjalnymi interesami lub prawami związanymi z wykonywaniem pracy. Będzie to katalog sporów niewątpliwie szerszy niż obecnie obowiązujący, niemniej w dalszym ciągu strona społeczna nie powinna uzyskać skutecznego prawa wytaczania sporów zbiorowych na tle organizacyjnym, w szczególności sporów zmierzających do odwołania kierownictwa pracodawców. Zgodnie z uprzednimi przewidywaniami jest to wątpliwa co do zasadności zmiana powodująca potencjalny wzrost liczby sporów zbiorowych, niemniej będzie ona potencjalnie bardziej ograniczona niż pierwotnie wynikało to z założeń projektowych.

• Utrzymanie zakazu prowadzenia sporów na tle indywidualnym Dodatkowo dobrą informacją skutkującą potencjalnie mniejszą liczbą sporów zbiorowych jest utrzymanie dotychczasowego zakazu prowadzenia sporów zbiorowych w celu poparcia indywidualnych żądań, jeżeli ich dochodzenie jest możliwe w postępowaniu przed organem rozstrzygającym spory o roszczenia osób wykonujących pracę zarobkową.

• Rozluźnienie gwarancji spokoju publicznego Na mocy projektowanych przepisów wszczynanie sporów zbiorowych na tle realizacji lub przestrzegania układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia zbiorowego będzie dopuszczalne nawet bez konieczności wypowiadania takiego porozumienia przez stronę społeczną, a wypowiedzenie takich porozumień będzie konieczne jedynie w sytuacji, gdy wolą strony społecznej będzie zmiana treści postanowień porozumień lub układów. Planowana zmiana jednoznacznie przyznaje organizacjom związkowym prawo dochodzenia w drodze sporów zbiorowych realizacji postanowień układów zbiorowych pracy.

• Bardzo istotną kwestią jest zastrzeżenie braku możliwości zawierania porozumień wieczystych, gdyż projekt ustawy przewiduje możliwość ich wypowiadania w przypadku braku zastrzeżenia terminu przez strony, każdorazowo z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

• Wprowadzenie wymogu wyłaniania wspólnej reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego – mimo, że pierwotnie Kancelaria oceniała zakładane ograniczenie jako pozytywne, to po konkretyzacji planowanych przepisów należy ocenić je negatywnie. Przede wszystkim wspólna reprezentacja związków zawodowych mimo zapowiedzi nie będzie obligatoryjna, a związki będą działały przez wspólną reprezentację tylko, gdy taką wyłonią. Jeżeli nie porozumieją się co do reprezentacji, to każda z organizacji będzie samodzielnie prowadziła spór. Realnie projektowane przepisy w tym zakresie nie wprowadzają żadnej zmiany. Prawdziwą zmianą co do reprezentacji związków zawodowych jest zastrzeżenie obligu udziału co najmniej jednego reprezentatywnego związku zawodowego w sporze zbiorowym. Oznacza to realnie pozbawienie małych organizacji związkowych prawa prowadzenia sporów zbiorowych bez wsparcia dużej organizacji związkowej. Szczególnie, że zakończenie sporu nie wymaga zgody mniejszych organizacji związkowych uczestniczących w sporze.

• Wprowadzenie sądowej kontroli legalności referendum strajkowego – Niewątpliwie koniecznym i jednoznacznie pożądanym działaniem jest planowane wdrożenie sądowej kontroli legalności strajku w postaci prawidłowości przeprowadzenia referendum strajkowego. Zaprojektowane przepisy nie dają jednak gwarancji sprawnego prowadzenia postępowania sądowego, gdyż zastrzegają jedynie, że w przypadku wytoczenia sądowego postepowania kontrolnego strajk nie będzie mógł być przeprowadzony, nie zastrzegają natomiast okresu, w jakim sąd powinien postępowanie rozstrzygnąć. Jednocześnie jednak wskazują, że okres trwania sporu zbiorowego zawiesza się na czas postępowania sądowego. Jest to co do zasady pozytywna zmiana, wymagająca jednak dalszych prac projektowych. Ustawodawca w obecnym projekcie ustawy przewidział jedynie maksymalny czas trwania postępowania apelacyjnego nie limitując przy tym postępowania przed pierwszą instancją.

• Określenie czasu trwania prowadzenia sporu – obecnie w przepisach nie przewiduje się żadnych ram czasowych sporu zbiorowego (w konsekwencji czego toczy się obecnie formalnie wiele sporów, których prowadzenie przestało mieć znaczenie dla jego stron) – projektowana ustawa potwierdziła dotychczasowe informacje o limicie okresu trwania sporu do 9 miesięcy – z możliwością dodatkowego wydłużenia o 3 miesiące za zgodą stron. Jest to co do zasady pozytywna zmiana.

• Zmiany w zakresie prowadzenia listy mediatorów przy ministrze rodziny i polityki społecznej – Listę będzie ustalał minister właściwy do spraw pracy na podstawie wniosku osoby zainteresowanej wpisem. Sama ustawa zakreśla jednoznaczne wymagania co do osób pragnących uzyskać wpis na listę, jak np. minimalny wiek 26 lat i obligatoryjna znajomość języka polskiego w mowie i piśmie. Jest to co do zasady pozytywna zmiana. Niemniej ustawa wymaga informacji o liczbie przeprowadzonych mediacji, w konsekwencji czego osoby niewpisane na przedmiotową listę mogą mieć istotne problemy z pozyskaniem doświadczenia w tym zakresie.

• Nowa instytucja mediacji prewencyjnej – Instytucja ta umożliwi stronom skorzystanie z profesjonalnej pomocy osoby dającej gwarancję bezstronności i pomagającej w osiągnięciu wcześniejszego porozumienia, już na etapie rokowań, co potencjalnie ma przyśpieszyć proces rozwiązywania sporu zbiorowego. W praktyce jednak projektowane przepisy przewidują konieczność zgody obydwu stron na zaangażowanie mediatora już na etapie rokowań, w konsekwencji czego będzie to instytucja potencjalnie martwa lub całkowicie zastąpi etap mediacji.
  W obliczu limitu czasowego dla sporu zbiorowego związki zawodowe niemające realnej szansy na zorganizowanie strajku nie będą zainteresowane przechodzeniem do etapu mediacji. Jest to zmiana wątpliwa co do skuteczności.

TERMIN WEJŚCIA W ŻYCIE NOWYCH PRZEPISÓW 

Na dziś brak jest jednoznacznych informacji pozwalających na określenie terminu wejścia w życie nowych przepisów. Natomiast termin ten jest określany jako IV kwartał 2022 roku. Ustawodawca przewidział wygaśniecie obecnie trwających sporów zbiorowych w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Monitorujemy proces legislacyjny i będziemy na bieżąco informowali o postępie prac w tym zakresie.

W razie pytań lub wątpliwości prosimy o kontakt. 

WERSJA PDF